Choroba Addisona (cisawica) u psa - przyczyny, objawy, leczenie, rokowania

Czym jest choroba Addisona?

Choroba Addisona to przewlekła, postępująca niedoczynność nadnerczy, czyli gruczołów odpowiedzialnych za produkcję ważnych hormonów – przede wszystkim kortyzolu i aldosteronu. Niedobór tych hormonów prowadzi do poważnych zaburzeń równowagi wodno-elektrolitowej oraz metabolicznej.

Wyróżniamy kilka form choroby: najczęstsza jest pierwotna niedoczynność spowodowana autoimmunologicznym zniszczeniem nadnerczy, ale istnieje również wtórny Addison, wynikający z niedoboru hormonu ACTH w przysadce mózgowej. Może też występować atypowa postać choroby Addisona, przy której stężenie elektrolitów może pozostawać w normie.

Kiedy nadnercza psa nie działają prawidłowo, dochodzi do niedoboru kortyzolu i aldosteronu, co skutkuje m.in. zaburzeniami poziomu sodu i potasu, niskim ciśnieniem krwi, odwodnieniem i nieprawidłową reakcją organizmu na stres.

Bez leczenia choroba Addisona może doprowadzić do przełomu nadnerczowego, czyli gwałtownego pogorszenia stanu zdrowia, zagrażającego życiu psa. Właśnie dlatego tak ważne jest rozpoznanie choroby Addisona na wczesnym etapie.

Przeczytaj na blogu: Jak karmić psa? Praktyczny poradnik dla wszystkich właścicieli psów

Jakie są przyczyny choroby Addisona u psa?

Najczęstszą przyczyną choroby Addisona jest autoimmunologiczne zniszczenie nadnerczy, czyli sytuacja, w której układ odpornościowy psa atakuje własne komórki produkujące hormony. W efekcie dochodzi do trwałego uszkodzenia nadnerczy i zaburzenia wydzielania hormonów.

Inne, rzadsze przyczyny to np. guzy nowotworowe, infekcje, powikłania po leczeniu lekami (np. długotrwała terapia glikokortykosteroidami) lub zaburzenia przysadki mózgowej prowadzące do wtórnej niedoczynności. Niektóre przypadki mają charakter idiopatyczny – bez wyraźnej przyczyny.

RAW PALEO ULTRA BEEF ADULT MEDIUM/LARGE - sucha karma z wołowiną dla psów dorosłych ras średnich i dużych

Na chorobę Addisona predysponowane są pewne rasy psów, takie jak pudel, west highland white terrier, czy dog niemiecki. Częściej choroba występuje u suczek w średnim wieku, choć może pojawić się również u młodszych psów.

Przeczytaj na blogu: Najlepsza karma dla psa - sucha czy mokra. Jaka będzie najlepsza? Nasz ranking

Warto pamiętać, że wczesne objawy choroby mogą być bardzo niespecyficzne, co utrudnia rozpoznanie. Dlatego opiekunowie psów ras psów predysponowanych powinni być szczególnie czujni.

Jakie objawy daje niedoczynność kory nadnerczy u psów?

Objawy choroby Addisona mogą być różnorodne i trudne do jednoznacznego powiązania z konkretną chorobą. Najczęściej występują: osłabienie, brak apetytu, wymioty, biegunka, utrata masy ciała oraz ospałość. Objawy mogą nasilać się okresowo i samoistnie ustępować.

W przypadku przełomu nadnerczowego dochodzi do gwałtownego spadku ciśnienia krwi, odwodnienia i objawów wstrząsu. Taki stan wymaga natychmiastowej pomocy weterynaryjnej, ponieważ może doprowadzić do śmierci psa w ciągu kilku godzin.

Przeczytaj na blogu: Ile razy dziennie karmić psa? Jak często powinien jeść pies?

U niektórych psów choroba przebiega podstępnie – pojawiają się nawracające problemy trawienne, skoki temperatury ciała, a badania nie wskazują jednoznacznej przyczyny. To właśnie te niespecyficzne objawy często opóźniają właściwe rozpoznanie.

W przebiegu choroby dochodzi też do zaburzeń elektrolitowych – typowe są niskie stężenia sodu i podwyższone stężenia potasu. Zaburzenia te wpływają na pracę mięśnia sercowego, prowadząc do zaburzeń rytmu serca.

Diagnostyka i rozpoznanie niedoczynności kory nadnerczy u psa?

Podstawą rozpoznania choroby Addisona jest dokładny wywiad oraz badania krwi i moczu. W badaniach ogólnych najczęściej stwierdza się hiponatremię (niskie stężenie sodu) i hiperkaliemię (wysokie stężenie potasu), a także niski poziom glukozy.

Jednak najważniejszym testem jest test stymulacji ACTH, który polega na pomiarze poziomu kortyzolu przed i po podaniu syntetycznego hormonu ACTH. U zdrowego psa stężenie kortyzolu po stymulacji ACTH wzrasta, natomiast u psa chorego pozostaje niskie.

RAW PALEO ULTRA TURKEY PUPPY MEDIUM/LARGE - sucha karma z indykiem dla szczeniąt ras średnich i dużych

Test pozwala również rozpoznać postać choroby Addisona (pierwotną lub wtórną). W pierwotnej niedoczynności stwierdza się niski poziom zarówno kortyzolu, jak i aldosteronu, podczas gdy w wtórnej – problem dotyczy głównie niedoboru kortyzolu.

W diagnostyce nieoceniona jest r konsultacja ze specjalistą z zakresu endokrynologii weterynaryjnej. Szybkie rozpoznawanie i leczenie są kluczowe dla skutecznego opanowania objawów i zapobiegania nawrotom.

Leczenie i rokowania choroby Addisona u psa

Choroba Addisona, czyli niedoczynność kory nadnerczy, wymaga dożywotniego leczenia farmakologicznego i regularnego monitorowania. Leczenie opiera się na substytucji hormonów, których organizm psa nie jest w stanie samodzielnie wytworzyć – głównie kortyzolu i aldosteronu.

• Kortyzol zastępowany jest za pomocą doustnych glikokortykosteroidów (najczęściej prednizolonu), które należy podawać codziennie w niskiej, fizjologicznej dawce. W sytuacjach stresowych (choroba, operacja, podróż) dawka musi być czasowo zwiększana, ponieważ pies nie ma zdolności do naturalnej produkcji kortyzolu.
• Aldosteron, odpowiedzialny za regulację gospodarki sodowo-potasowej i utrzymanie odpowiedniego ciśnienia krwi, zastępuje się za pomocą:
  • DOCP (deoksykortykosteron pivalatu) – preparatu do iniekcji, podawanego co około 25–30 dni,
  • lub fludrokortyzonu – tabletki, którą podaje się codziennie (działa słabiej niż DOCP i ma także działanie glikokortykosteroidowe).

Przeczytaj na blogu: Karmy weterynaryjne - czym różnią się od zwykłych karm

Wybór terapii zależy od stanu pacjenta, reakcji na leczenie i preferencji właściciela. Leczenie musi być dobrane indywidualnie i stale nadzorowane przez lekarza weterynarii.

Monitorowanie i kontrole

• Po rozpoczęciu terapii bardzo ważne są kontrole poziomu elektrolitów (zwłaszcza sodu i potasu) – ich nieprawidłowe wartości mogą świadczyć o złym dobraniu dawki mineralokortykoidów.
• Wskazane są również okresowe pomiary stężenia kortyzolu, zwłaszcza w sytuacjach, gdy objawy sugerują niedostateczne działanie glikokortykosteroidów.
• W fazie stabilizacji leczenia badania kontrolne wykonuje się co 1–3 miesiące, a później – w zależności od potrzeb – co 6 miesięcy.

W przypadkach nieleczonych lub nieprawidłowo leczonych psów może dojść do przełomu nadnerczowego – stanu ostrej niewydolności nadnerczy. Objawia się on silnym spadkiem ciśnienia krwi, zaburzeniami rytmu serca, wymiotami, biegunką i może doprowadzić do wstrząsu hipowolemicznego. Jest to stan zagrożenia życia i wymaga natychmiastowego leczenia szpitalnego (płynoterapia, dożylne podanie kortyzolu, korekcja elektrolitów).

Rokowanie w przypadku choroby Addisona jest bardzo dobre, o ile choroba zostanie wcześnie rozpoznana i odpowiednio leczona. Większość psów może prowadzić normalne, aktywne życie. Dobrze dobrana terapia pozwala na całkowitą kontrolę objawów. Średnia długość życia psa z Addisonem nie odbiega znacząco od populacji zdrowej. Warunkiem sukcesu jest regularność podawania leków, kontrola stresu oraz ścisła współpraca z lekarzem weterynaryjnym.

Podsumowanie:

• Choroba Addisona to zaburzenie hormonalne, które przy odpowiednim leczeniu można skutecznie kontrolować.
• Terapia opiera się na substytucji hormonów – kortyzolu (prednizolon) i aldosteronu (DOCP lub fludrokortyzon).
• Kluczowe są regularne badania kontrolne, monitorowanie elektrolitów i szybkie reagowanie na objawy sugerujące przełom.
• Dzięki nowoczesnej medycynie weterynaryjnej i świadomej opiece właściciela rokowanie jest optymistyczne.

Jaka karma dla psów z chorobą Addisona? Czy chorobie można zapobiec?

Dieta psa chorego na Addisona powinna być dobrze zbilansowana i wspierająca organizm w walce z chorobą. Najważniejsze jest, aby pokarm był lekkostrawny, bogaty w białko i nie zawierał nadmiaru sodu, który może zaburzyć równowagę elektrolitową.

Karma dla psów z Addisona powinna być dostosowana do ich wieku, wagi i ogólnego stanu zdrowia. Wskazane są diety typu „veterinary diet”, zalecane przez lekarza, które uwzględniają potrzeby psów z chorobami hormonalnymi.

RAW PALEO ADULT DOG TURKEY 400g - mokra karma dla psów dorosłych monoproteina z indykiem

Nie ma skutecznej metody, by całkowicie zapobiec chorobie Addisona, szczególnie jeśli ma ona podłoże autoimmunologiczne. Można jednak zmniejszyć ryzyko jej wystąpienia, unikając długotrwałego stosowania glikokortykosteroidów bez nadzoru lekarskiego i dbając o ogólną kondycję psa.

Warto regularnie badać psa, zwłaszcza jeśli należy do ras predysponowanych, jak pudel czy west highland white. Wczesne wykrycie choroby i wprowadzenie leczenia pozwala zachować dobrą jakość życia i uniknąć powikłań.