Choroby psów - wirusowe i bakteryjne – objawy, leczenie, profilaktyka

Jakie są najczęstsze choroby wirusowe psów?

Choroby wirusowe u psów potrafią rozwijać się bardzo szybko i często stanowią zagrożenie nie tylko dla zdrowia, ale i życia zwierzęcia. Wiele z nich cechuje się ostrym przebiegiem, wysoką śmiertelnością i jest naprawdę trudne w leczeniu, które w dużej mierze opiera się na łagodzeniu objawów. Kluczowe znaczenie ma tu profilaktyka – zwłaszcza szczepienia ochronne, które mogą uratować życie psa.

Nosówka

Nosówkę wywołuje wirus CDV (Canine Distemper Virus) z rodziny paramyksowirusów, blisko spokrewniony z wirusem odry u ludzi. Choroba jest silnie zakaźna i przenosi się drogą kropelkową, przez kontakt z wydzielinami chorych psów lub zanieczyszczonymi powierzchniami.

Objawy:

• wysoka gorączka (często powyżej 39,5°C),
• ropny wyciek z nosa i oczu,
• kaszel, kichanie, duszności,
• brak apetytu, apatia,
• wymioty i biegunka,
• zgrubienia i pękanie opuszek łap,
• objawy neurologiczne: drgawki, sztywność kończyn, zaburzenia równowagi, tiki mięśniowe.

Leczenie:

Rozpoznanie nosówki opiera się na wywiadzie, objawach klinicznych oraz testach laboratoryjnych – aby potwierdzić obecność wirusa, najczęściej wykonuje się badanie krwi, testy serologiczne lub PCR.

Nie istnieje leczenie przyczynowe, dlatego terapia skupia się na łagodzeniu objawów i wspieraniu organizmu w walce z chorobą. Stosuje się antybiotyki (aby zapobiec lub leczyć wtórne zakażenia bakteryjne), leki przeciwgorączkowe, preparaty wspomagające odporność, a w razie wystąpienia drgawek – również środki przeciwpadaczkowe. Bardzo ważne jest także intensywne nawadnianie (dożylne kroplówki) i żywienie wspomagające.

Pies powinien zostać odizolowany, a miejsce jego pobytu - regularnie dezynfekowane.

VETOMUNE - preparat przeznaczony dla psów i kotów w celu wspomagania odporności.

Rokowania:

Zależą od wieku i odporności psa. U szczeniąt i psów nieszczepionych przebieg choroby jest zazwyczaj ciężki i może prowadzić do śmierci lub trwałych powikłań neurologicznych. U dorosłych psów odporność i szybka interwencja znacząco poprawiają rokowania, choć leczenie może być długotrwałe.

Profilaktyka:

Podstawą jest szczepienie – pierwsza dawka podawana jest szczeniętom, kolejne przypominające co kilka tygodni, a następnie co 1–3 lata. Należy również unikać kontaktu z chorymi zwierzętami oraz dbać o higienę środowiska psa, zwłaszcza w przypadku psów młodych lub nowo przyjętych do grupy, np. w psim parku lub w domu tymczasowym.

Przeczytaj na blogu: Temperatura psa – jaka jest prawidłowa? Jak sprawdzić, czy pies ma gorączkę?

Parwowiroza 

Parwowiroza to wysoce zakaźna choroba wirusowa psów wywoływana przez canine parvovirus typu 2 (CPV-2). Wirus ten atakuje przede wszystkim szybko dzielące się komórki, takie jak te w jelitach, szpiku kostnym i układzie limfatycznym. Najbardziej narażone są szczenięta oraz psy nieszczepione.

Objawy:

• intensywna, często krwawa biegunka o charakterystycznym, ostrym zapachu,
• uporczywe wymioty,
• brak apetytu i gwałtowne osłabienie,
• gorączka lub hipotermia (obniżenie temperatury ciała),
• szybkie odwodnienie,
• depresja, osowiałość.

Leczenie:

Rozpoznanie parwowirozy opiera się na badaniu klinicznym, objawach oraz testach kału (testy ELISA, PCR) w kierunku CPV. W badaniach krwi często stwierdza się leukopenię.

Nie ma leczenia przyczynowego – terapia skupia się na intensywnym leczeniu objawowym. Najważniejsze jest nawadnianie dożylne, przywracające równowagę elektrolitową. Stosuje się także leki przeciwwymiotne, antybiotyki (profilaktycznie lub przy wtórnych zakażeniach), a czasem leki osłaniające jelita i stymulujące odporność. W ciężkich przypadkach konieczne może być przetoczenie osocza lub krwi.

Rokowania:

U szczeniąt i psów nieodpornych parwowiroza często ma przebieg piorunujący i śmiertelny. Szybka diagnoza i intensywna terapia dają szansę na wyleczenie, ale wymaga to często hospitalizacji. Przechorowanie może pozostawić trwałe osłabienie organizmu.

VET EXPERT VETAMINEX - preparat witaminowo-mineralny dla psów i kotów

Profilaktyka:

Szczepienia przeciw parwowirozie są podstawą profilaktyki i powinny być wykonywane zgodnie z kalendarzem szczepień – począwszy od 6–8 tygodnia życia szczenięcia. Szczególną ostrożność należy zachować w schroniskach i hodowlach – wirus jest bardzo odporny w środowisku i długo się utrzymuje, dlatego ważna jest także dezynfekcja.

Wścieklizna

Wścieklizna to śmiertelna choroba wirusowa wywoływana przez wirus Rabies z rodziny Rhabdoviridae. Atakuje układ nerwowy i może być przenoszona na ludzi. Do zakażenia dochodzi najczęściej przez pogryzienie przez zakażone zwierzę – źródłem zakażenia jest ślina chorego osobnika. 

Objawy:

• zmiany w zachowaniu – agresja lub nadmierna lękliwość,
• ślinotok, trudności w przełykaniu,
• światłowstręt, niepokój,
• zaburzenia koordynacji ruchowej,
• porażenie kończyn, szczęki lub mięśni oddechowych,
• w ostatnim stadium – śpiączka i śmierć.

Leczenie:

Rozpoznanie wścieklizny opiera się głównie na objawach klinicznych oraz wywiadzie dotyczącym kontaktu z dzikimi zwierzętami lub pogryzienia. Potwierdzenie zakażenia możliwe jest tylko pośmiertnie, przez badanie mózgu.

Nie istnieje skuteczne leczenie – choroba zawsze kończy się śmiercią. Psy z podejrzeniem wścieklizny podlegają obowiązkowej izolacji i obserwacji weterynaryjnej, a w przypadku potwierdzenia – eutanazji.

Rokowania:

Niestety, są zawsze niepomyślne. Po wystąpieniu objawów choroba przebiega bardzo szybko i nie daje szans na przeżycie – zarówno u psów, jak i u ludzi. Wścieklizna jest jedną z nielicznych chorób zakaźnych, której przebieg jest nieodwracalny i śmiertelny.

Profilaktyka:

W Polsce szczepienie przeciw wściekliźnie jest obowiązkowe i musi być powtarzane co 12 miesięcy. To jedyna skuteczna forma ochrony. Unikanie kontaktu z dzikimi zwierzętami, zwłaszcza lisami i nietoperzami, jest również bardzo istotne.

Kaszel kenelowy

Kaszel kenelowy to potoczna nazwa zakaźnego zapalenia tchawicy i oskrzeli u psów, wywoływanego najczęściej przez współdziałanie kilku patogenów – w tym wirusów (parainfluenzy, adenowirusów typu 2) oraz bakterii (głównie Bordetella bronchiseptica). Ta choroba psów jest wysoce zakaźna i szerzy się szczególnie w skupiskach psów (schroniska, hotele, wystawy).

Objawy:

• napadowy, suchy, dudniący kaszel, często z odruchem wymiotnym,
• kichanie i wyciek z nosa,
• podrażnienie gardła, odruch „krztuszenia się”,
• osłabienie, niekiedy gorączka,
• sporadycznie brak apetytu i apatia (w cięższych przypadkach).

Leczenie:

Diagnoza opiera się głównie na objawach klinicznych i dokładnym wywiadzie – ważne są informacje o ostatnich kontaktach z innymi psami, pobycie w hotelu lub schronisku. W razie wątpliwości wykonuje się badania krwi oraz wymaz z dróg oddechowych (PCR) w kierunku wirusów i bakterii.

Leczenie zależy od nasilenia objawów. W większości przypadków wystarcza terapia objawowa – leki przeciwkaszlowe, przeciwzapalne oraz wzmacniające odporność. Jeśli dojdzie do nadkażeń bakteryjnych, lekarz weterynarii może włączyć antybiotykoterapię. Wskazany jest odpoczynek, ograniczenie stresu i unikanie gwałtownej aktywności. W ciężkich przypadkach konieczne może być leczenie inhalacyjne lub podawanie tlenu.

Przeczytaj na blogu: Kaszel kenelowy u psa. Objawy i jak leczyć kaszel kenelowy?

Rokowania:

Przebieg kaszlu kenelowego zwykle jest łagodny, a większość psów zdrowieje w ciągu 1–3 tygodni. U szczeniąt, psów starszych lub z obniżoną odpornością mogą wystąpić powikłania – np. zapalenie płuc – wymagające dodatkowego leczenia. 

Profilaktyka:

Dostępne są szczepionki donosowe, doustne i iniekcyjne chroniące przed najczęstszymi patogenami (parainfluenza i Bordetella bronchiseptica). Zaleca się je szczególnie psom narażonym na kontakt z dużą liczbą zwierząt – np. podczas wystaw, wizyt w hotelach czy psich przedszkolach. Unikanie zatłoczonych miejsc i dbanie o odporność psa również zmniejsza ryzyko zachorowania.

Choroba Rubartha

Choroba Rubartha, czyli zakaźne zapalenie wątroby psów, jest wywoływana przez adenowirusa typu 1 (CAV-1). Wirus atakuje przede wszystkim wątrobę, nerki, śledzionę oraz naczynia krwionośne. Do zakażenia dochodzi drogą pokarmową lub wziewną, poprzez kontakt z moczem, kałem lub śliną chorego nosiciela.

Objawy:

• wysoka gorączka (często powyżej 40°C),
• apatia, brak apetytu,
• wymioty i biegunka (czasem z krwią),
• silny ból brzucha – pies może przyjmować pozycję „modlitewną”,
• powiększenie wątroby i śledziony,
• wybroczyny i krwawienia z dziąseł lub nosa,
• światłowstręt i obrzęk rogówki („niebieskie oko”).

Leczenie:

Rozpoznanie choroby opiera się na badaniu klinicznym, badaniach laboratoryjnych (morfologia, biochemia – szczególnie aktywność enzymów wątrobowych, poziom bilirubiny), a także testach serologicznych lub PCR wykrywających obecność CAV-1.

Nie istnieje leczenie przyczynowe – terapia skupia się na łagodzeniu objawów i wspomaganiu pracy narządów. Stosuje się intensywne nawadnianie dożylne, leki przeciwwymiotne, hepatoprotekcyjne (wspomagające regenerację wątroby), a także antybiotyki (profilaktycznie, przy ryzyku wtórnych infekcji). W przypadku objawów neurologicznych lub krwotoków konieczna może być terapia wspomagająca funkcje układu krążenia i krzepnięcia.

Rokowania:

Rokowania są zależne od wieku psa, odporności i szybkości wdrożenia leczenia. U szczeniąt i psów nieszczepionych choroba może mieć bardzo ostry przebieg i zakończyć się śmiercią. U dorosłych psów możliwe jest całkowite wyleczenie, choć regeneracja wątroby może zająć kilka tygodni.

Profilaktyka:

ajskuteczniejszą ochronę stanowią szczepienia – adenowirus typu 1 jest objęty szczepieniami podstawowymi, podawanymi w pierwszych miesiącach życia psa, a następnie powtarzanymi co kilka lat. Ważna jest również higiena, zwłaszcza w dużych skupiskach psów, ponieważ wirus długo utrzymuje się w moczu zakażonych zwierząt.

Herpeswiroza

Herpeswiroza to wirusowa choroba psów wywoływana przez canine herpesvirus-1 (CHV-1). Wirus ten jest szczególnie niebezpieczny dla nowo narodzonych szczeniąt, u których może prowadzić do ciężkiej infekcji ogólnoustrojowej i śmierci. U dorosłych psów często przebiega bezobjawowo lub bardzo łagodnie.

Objawy:

U szczeniąt:

• osłabienie, niechęć do ssania,
• duszność, płytki oddech,
• wybroczyny na błonach śluzowych i skórze brzucha,
• biegunka, wymioty,
• drgawki, objawy neurologiczne,
• hipotermia (obniżenie temperatury ciała).

U dorosłych psów:

• łagodne zapalenie spojówek i nosa,
• osłabienie, niewielki wzrost temperatury,
• u suk – zaburzenia płodności, poronienia, obumarcie płodów,
• u samców – stan zapalny narządów płciowych.

Leczenie:

Rozpoznanie opiera się głównie na objawach klinicznych, wywiadzie (występowanie zakażeń w hodowli) oraz testach PCR lub izolacji wirusa z błon śluzowych lub tkanek. U martwych szczeniąt potwierdzenie możliwe jest poprzez badanie histopatologiczne.

Leczenie jest objawowe. W przypadku szczeniąt stosuje się intensywne ogrzewanie (utrzymanie ciepła ciała powyżej 36°C), nawadnianie oraz wspomaganie oddechu. U dorosłych psów zwykle nie jest konieczne leczenie – objawy mijają samoistnie. W hodowlach stosuje się środki przeciwwirusowe oraz środki wspomagające odporność.

Rokowania:

U nowo narodzonych szczeniąt zakażenie najczęściej kończy się śmiercią w ciągu kilku dni. U psów dorosłych przebieg choroby jest łagodny lub bezobjawowy i nie pozostawia trwałych powikłań. Problemem są jednak powtarzające się zakażenia w hodowlach.

Profilaktyka:

Nie istnieje ogólnodostępna szczepionka dla psów przeciwko herpeswirusowi. W krajach UE dopuszczona jest szczepionka dla suk hodowlanych, chroniąca szczenięta przed zakażeniem wertykalnym (przez łożysko). Kluczowe znaczenie mają warunki sanitarne w hodowlach, izolowanie nowo narodzonych szczeniąt oraz ograniczenie stresu u suk w ciąży.

Przeczytaj na blogu: Probiotyk dla psa i kota - dlaczego warto? Jaki wybrać?

Koronawirus u psa

Koronawirus u psa, czyli zakażenie canine coronavirus (CCoV), dotyczy głównie przewodu pokarmowego. Występuje przede wszystkim u szczeniąt, zwłaszcza w warunkach hodowlanych lub schroniskowych. Choroba ma zwykle łagodny przebieg, ale może prowadzić do poważniejszych objawów, jeśli dojdzie do nadkażenia innymi patogenami (np. parwowirusem).

Objawy:

• wodnista, żółtawa biegunka o łagodnym lub umiarkowanym nasileniu,
• wymioty,
• apatia, osłabienie,
• gorączka (rzadko),
• spadek apetytu.

Leczenie:

Diagnoza opiera się na objawach oraz badaniach kału – najczęściej wykonywane są testy PCR w kierunku CCoV. Często jednak leczenie wdraża się empirycznie, bez konieczności potwierdzenia wirusa, zwłaszcza gdy objawy są łagodne.

Leczenie ma charakter objawowy. Podaje się leki przeciwwymiotne, preparaty osłaniające przewód pokarmowy oraz elektrolity w celu uzupełnienia płynów. W przypadku ryzyka odwodnienia wskazane może być nawadnianie dożylne. Antybiotyki stosuje się tylko w przypadku podejrzenia wtórnych zakażeń bakteryjnych. Dla poprawy odporności zaleca się probiotyki i suplementy stymulujące układ ospornościowy.

Rokowania:

W większości przypadków zakażenie koronawirusem przebiega łagodnie i kończy się całkowitym wyzdrowieniem w ciągu kilku dni. Groźniejsze przypadki mogą wystąpić u szczeniąt, zwłaszcza jeśli koronawirus współistnieje z parwowirozą – wówczas przebieg choroby może być znacznie cięższy.

Profilaktyka:

Dostępne są szczepionki przeciwko CCoV, ale ich stosowanie zalecane jest głównie w hodowlach i środowiskach wysokiego ryzyka. W warunkach domowych zazwyczaj nie ma konieczności szczepienia psa przeciwko koronawirusowi. Bardzo ważne jest natomiast utrzymanie higieny, izolowanie chorych zwierząt oraz wzmacnianie odporności psa poprzez odpowiednią dietę i opiekę.

Borelioza 

W przeciwieństwie do pozostałych opisanych tu chorób, borelioza nie jest chorobą wirusową, lecz bakteryjną – wywołuje ją krętek Borrelia burgdorferi, przenoszony przez zakażone kleszcze (głównie z rodzaju Ixodes). Mimo to borelioza często trafia do takich jak to zestawień chorób u psów, ponieważ występuje równie powszechnie, ma groźne konsekwencje zdrowotne i – podobnie jak chorobom wirusowym, można jej skutecznie zapobiegać poprzez odpowiednią profilaktykę.

Przeczytaj na blogu: Borelioza u psa. Poznaj objawy, leczenie i rokowania

Warto podkreślić, że obecnie występowanie kleszczy jest tak powszechne, że mogą one bytować nie tylko w lasach i na łąkach, ale również na miejskich skwerkach czy w przydomowych ogródkach z regularnie koszoną trawą. Zmiany klimatyczne dodatkowo sprzyjają ich aktywności – w wielu regionach Polski kleszcze są aktywne praktycznie przez cały rok, nie tylko wiosną i latem.

Objawy:

• nawracająca kulawizna (często przemieszczająca się z jednej kończyny na drugą),
• bolesność i sztywność stawów,
• gorączka,
• apatia i zmniejszona aktywność,
• powiększenie węzłów chłonnych,
• w cięższych przypadkach – zaburzenia neurologiczne, problemy z sercem lub nerkami.

Leczenie:

Rozpoznanie boreliozy nie zawsze jest łatwe – objawy są niespecyficzne i mogą pojawić się kilka tygodni po ukąszeniu przez kleszcza. Lekarz weterynarii zleca zwykle badania serologiczne (testy ELISA, Western blot) lub PCR. 

Leczenie polega na antybiotykoterapii – najczęściej stosowaną substancją jest doksycyklina (przez 3–4 tygodnie). W razie potrzeby włącza się również leki przeciwbólowe i przeciwzapalne oraz preparaty wspomagające odporność. W przypadkach powikłanych (np. zajęcia nerek) konieczne może być leczenie wspomagające i specjalistyczna opieka.

Rokowania:

W większości przypadków, jeśli choroba zostanie wcześnie rozpoznana, leczenie przynosi bardzo dobre efekty. Brak leczenia lub zbyt późna diagnoza może jednak prowadzić do przewlekłych stanów zapalnych stawów lub powikłań narządowych, które leczy się trudniej.

Profilaktyka:

Podstawą ochrony jest skuteczna profilaktyka przeciwkleszczowa – stosowanie obroży, kropli lub tabletek zabezpieczających przed pasożytami zewnętrznymi. Na rynku dostępne są także szczepionki przeciwko boreliozie – szczególnie zalecane dla psów aktywnych, mieszkających na terenach wiejskich lub często przebywających w lasach i na łąkach. Zazwyczaj wymagają serii dwóch dawek podstawowych, a potem dawek przypominających co roku. Ważne jest również codzienne sprawdzanie sierści psa po spacerze i szybkie usuwanie kleszczy.

Przeczytaj na blogu: Jakie są objawy chorób odkleszczowych i leczenie?

Jak zapobiegać chorobom wirusowym u psa?

Większość chorób wirusowych, które zagrażają psom – takich jak nosówka, parwowiroza, choroba Rubartha czy wścieklizna – można skutecznie ograniczyć lub całkowicie im zapobiec dzięki odpowiedniej profilaktyce. Kluczową rolę odgrywają regularne szczepienia, które nie tylko chronią pojedyncze zwierzę, ale też ograniczają szerzenie się chorób w populacji psów.

Podstawowy program szczepień obejmuje najważniejsze patogeny i powinien być rozpoczęty już w wieku szczenięcym, a następnie regularnie kontynuowany przez całe życie psa. Lekarz weterynarii dobiera kalendarz szczepień indywidualnie – uwzględniając wiek, stan zdrowia, tryb życia oraz ryzyko ekspozycji na choroby zakaźne.

W Polsce istnieje obowiązek szczepienia psów na wściekliznę - jest to jedyne szczepienie obowiązkowe ustawowo. Zgodnie z przepisami, pierwszy raz należy zaszczepić psa do 30 dni od ukończenia 3. miesiąca życia, następnie szczepienie powtarza się co 12 miesięcy, przez całe życie psa. 

Szczepienia na pozostałe patogeny są zalecane, ale ale nieobowiązkowe. 

Oprócz szczepień, bardzo ważne są również:

• ochrona przed pasożytami zewnętrznymi, szczególnie kleszczami (które mogą przenosić inne patogeny),
• utrzymywanie higieny, zwłaszcza w miejscach, gdzie przebywa wiele psów (schroniska, hotele, wystawy, szkolenia),
• unikanie kontaktu z chorymi lub podejrzanymi o chorobę psami,
• wzmacnianie odporności psa poprzez odpowiednie żywienie, aktywność i redukcję stresu.

Właściwa profilaktyka to najlepsza inwestycja w zdrowie i długie życie psa – pozwala uniknąć ciężkiego przebiegu choroby, kosztownego leczenia, a w wielu przypadkach ratuje życie.