Kleszcz u psa - jak chronić? Objawy, usuwanie, powikłania

Kleszcze to pajęczaki, których ugryzienie jest bardzo niebezpieczne dla ludzi i zwierząt, zwłaszcza psów. Przenoszą one groźne choroby, nazywane chorobami odkleszczowymi, a ich niewykrycie na czas może nawet skończyć się śmiercią psa. Dlatego to ważne, by wiedzieć, jak chronić siebie i czworonoga przed kleszczami oraz jakie objawy daje ukąszenie przez kleszcza u psa.

Kleszcze - nie wierz w mity! Tak atakują kleszcze

Od lat pokutuje przekonanie, że kleszcze atakują w dwóch okresach: wiosną i jesienią. To nieprawda! W ciągu ostatnich lat znacznie wydłużył się okres aktywności kleszczy. Przy lekkich zimach, kleszcze mogą atakować cały rok – wystarczy „plusowa” temperatura (czyli nawet 0°C).

Kolejnym mitem jest to, że kleszcze „skaczą na nas z drzew”. To stwierdzenie też mija się z rzeczywistością. Kleszcze czyhają w trawach, na krzewach i roślinach do wysokości 1m – 1,5 metra. Lubią czekać na spodniej części liści. Kleszcze wyczuwając potencjalną ofiarę, stają się aktywne, wysuwają do przodu pierwszą parę odnóży, na których znajdują się narządy czuciowe. Dostając się na żywiciela, długo szukają odpowiedniego miejsca do wczepienia się w skórę. Dlatego tak ważne jest, żebyśmy po powrocie ze spaceru w lesie czy na łąkach, z parku albo z działki, dokładnie obejrzeli swoje ciało oraz sierść naszego psa.

Jak chronić psa przed kleszczami? Preparaty, które warto stosować na kleszcze dla psa?

W celu ochrony psa przed kleszczami warto regularnie stosować preparaty na pchły i kleszcze. Jednym z nich jest BIOPRONIL SPOT-ON. To roztwór do nakrapiania na skórę, który chroni psy przed różnymi gatunkami pcheł i kleszczy.

BIOPRONIL spot-on 134 mg - przeciw pchłom i kleszczom dla psa 11-20 kg

Zawarta w nim substancja czynna, fipronil odznacza się dużą skutecznością i niską toksycznością zarówno dla zwierząt, jak i ludzi. BIOPRONIL eliminuje kleszcze i pchły oraz zapobiega ponownej inwazji kleszczy u psów nawet do 4. tygodni. Preparat dostępny jest w kilku dawkach, które należy dopasować do masy ciała psa. Należy aplikować je co miesiąc.

Oprócz tego można wykorzystać dodatkowe środki ostrożności, takie jak specjalne obroże przeciw kleszczom, które są aktywne około 8-9 miesięcy od założenia. Warto też pamiętać o regularnym odrobaczaniu pupila. Zawsze warto skonsultować się z lekarzem weterynarii, aby dobrać najlepszą metodę na zabezpieczenie psa przed kleszczami.

Jak chronić siebie przed kleszczami?

Gdy planujesz wycieczkę do lasu, do parku lub na łąkę, pamiętaj o odpowiedniej ochronie przed kleszczami. Aby uniknąć ukąszenia przez kleszcza, pamiętaj o poniższych przestrogach:

• Noś ubrania z długimi rękawami i nogawkami, a także wysokie skarpety i buty, by uniemożliwić kleszczowi dostanie się pod ubranie.
• Unikaj chodzenia wśród wysokich traw - kleszcze lubią tam żerować.
• Stosuj chemiczne środki ochrony. takie jak spraye odstraszające owady i kleszcze.
• Po powrocie do domu zawsze dokładnie sprawdzaj swoje ciało i skórę głowy.
• Pomyśl o szczepieniu przeciwko KZM, które w razie ugryzienia kleszcza ochroni cię przed kleszczowym zapaleniem mózgu.

Jak wygląda kleszcz?

Dorosły kleszcz posiada cztery pary odnóży. Przednia para odnóży posiada szczypce, które pomagają kleszczowi utrzymać się na ofierze. Kleszcz posiada aparat gębowy przypominający nożyczki, którym „przecina” skórę. Ukłucie kleszcza jest bezbolesne, gdyż jego ślina zawiera substancje chemiczne o działaniu znieczulającym. Kleszcze posiadają również twardy pancerz na grzbiecie, dzięki któremu są dosyć trudne do zmiażdżenia.

Kleszcze to krwiopijne pajęczaki, które przenoszą wiele chorób niebezpiecznych dla ludzi i zwierząt (tak zwanych chorób odkleszczowych).

Jak usunąć kleszcza u psa?

Przede wszystkim – działaj szybko. Im dłużej pajęczak będzie wbity w ciało, tym większe ryzyko przeniesienia niebezpiecznych chorób. Infekcja krętkami Borrelia następuje w ciągu 12 – 24 godzin od momentu wbicia kleszcza, natomiast zakażenie kleszczowym zapaleniem mózgu następuje natychmiast, ponieważ wirus jest obecny w ślinie pajęczaka.

Bez względu na rodzaj użytego do usunięcia kleszcza narzędzia, usuwaj go powoli, bez gwałtownych ruchów, starając się uchwycić kleszcza jak najbliżej skóry. Nie wykręcaj kleszcza, usuń go ruchem pionowo do góry. Po usunięciu obserwuj miejsce ukąszenia – zarówno u siebie, jak i swojego zwierzaka.

Choroby odkleszczowe u psów - jakie są i jakie dają objawy?

Pamiętaj, że kleszcze są nosicielami wielu niebezpiecznych dla Ciebie i Twojego psa chorób, dlatego tak istotne jest odpowiednie zabezpieczenie się przed ich ugryzieniem.

Kleszczowe zapalenie mózgu

Kleszczowe zapalenie mózgu jest najgroźniejszą chorobą ludzi przenoszoną przez kleszcze. Wywołuje ją wirus przenoszony m.in przez nietoperze, zające, sarny, dziki, lisy ale też owce, kozy czy bydło. Niebezpieczne dla ludzi, oprócz ugryzienia kleszcza, jest spożycie surowego mleka i jego produktów pochodzących od zakażonych krów, kóz lub owiec.

Objawy zakażenia są bardzo niespecyficzne, grypopodobne z gorączką, które w ciągu kilku dni często samoistnie ustępują.  Może dojść jednak do zapalenia opon mózgowo -rdzeniowych i mózgu. Pacjent w tej sytuacji wymaga leczenia szpitalnego, często na oddziale intensywnej terapii. Następstwa tej choroby są ciężkie – mogą prowadzić do zaburzeń pamięci i koncentracji, niedowładów oraz zaników mięśniowych. Na szczęście istnieje szczepionka zapobiegająca tej przypadłości. Ryzyko zainfekowania człowieka wirusem kleszczowego zapalenia mózgu występuje natychmiast po wkłuciu się zakażonego kleszcza.

Kleszczowe zapalenie mózgu to choroba odkleszczowa, która w wypadku czworonogów ma bardzo ciężki przebieg. Początkowo może pojawić się:

• utrata apetytu,
• apatia i osłabienie,
• wymioty,
• biegunka,
• gorączka.

W bardzo krótkim czasie pojawiają się też objawy neurologiczne, takie jak:

• hiperestezja,
• porażenie nerwów,
• drgawki,
• niedowład kończyn,
• zaburzenie czucia i chodu.

U wielu psów pojawia się też agresja, co sprawia, że obraz choroby przypomina wściekliznę.

Borelioza

Borelioza jest najczęstszą chorobą odkleszczową u ludzi w Polsce. Wywołują ją krętki Borrelia burgdorferi, przenoszone przez kleszcza pospolitego, najpowszechniej występującego gatunku kleszczy na terenie Polski. Wiele ssaków i ptaków jest rezerwuarem krętków np. myszy, szczury więc też są źródłem Borelii dla kleszcza. Niestety w ciągu ostatnich kilkunastu lat, znacznie wzrósł odsetek zachorowań na boreliozę wśród ludzi. Choroba jest ciężka, atakuje układ nerwowy, serce, stawy, skórę. Znakiem rozpoznawczym jest wędrujący rumień, pojawiający się w miejscu ugryzienia w okresie od 3 do 30 dnia po ukąszeniu i rozrastający się wokół wkłucia. Choroba wymaga leczenia antybiotykiem, u części pacjentów konieczna jest hospitalizacja.

Przeczytaj na blogu: Borelioza u psa. Poznaj objawy, leczenie i rokowania

WAŻNE! Przy boreliozie niezwykle istotne jest jak najszybsze usunięcie kleszcza, ponieważ pajęczak musi pozostać wczepiony przez co najmniej 12 – 24 godziny, żeby doszło do zakażenia krętkami Borrelia.

Objawy boreliozy u psów mogą być różne i niejednoznaczne. Niepokój powinny wzbudzić:

• brak apetytu,
• bóle mięśni i stawów,
• gorączka,
• powiększenie węzłów chłonnych,
• zmiany skórne,
• zwiększone pragnienie i częste oddawanie moczu wskazujące na uszkodzenie nerek,
• niechęć do ruchu i problemy z chodzeniem.

Ponadto borelioza u psów przebiega w dwóch fazach. Faza wczesna określa pierwsze objawy choroby, które zwykle uwidaczniają się w ciągu 2-5 miesięcy od zakażenia. Wtedy mogą pojawić się gorączka, zmęczenie, brak apetytu, ból stawów i mięśni, spadek wagi, chwiejność, wymioty. Faza późna jest efektem nieleczonej boreliozy. Objawy w tej fazie mogą obejmować problemy z sercem i mózgiem, zapalenie nerek i stawów.

Babeszjoza

Kleszcz u psa może wywołać niebezpieczną dla niego chorobę – babeszjozę. Babeszjoza jest chorobą wywoływaną przez pierwotniaka z rodzaju Babesia, który u psów może powodować ostrą niewydolność nerek i uszkodzenie wątroby. Czas potrzebny do wystąpienia objawów wynosi od 10 do 21 dni. Podejrzenie choroby u psów nasuwa brak stosowania profilaktyki przeciwkleszczowej i sam przebieg choroby – dość nagłe i nasilone objawy:

• osłabienie zwierzęcia,
• gorączka,
• brak apetytu, czasem wymioty
• bladość błon śluzowych (np. dziąsła)
• brązowe zabarwienie moczu (w wyniku namnażania się pierwotniaka w krwinkach czerwonych dochodzi do ich rozpadu, objawów anemii i  pojawienia się krwi w moczu).

Obszernie omawiamy tę chorobę w naszym artykule o chorobach pasożytniczych psów i kotów.

Anaplazmoza

Anaplazmoza to choroba odkleszczowa, która może zaatakować zarówno ludzi, jak i zwierzęta. Wywołują ją Gram-ujemne bakterie Anaplasma phagocytophilum, które atakują krwinki białe, głównie granulocyty wielojądrzaste. Bakteria ta ma zdolność utrzymywania się w organizmie kleszcza w trakcie przeobrażania z larwy w nimfę i dorosłego osobnika, przez co może utrzymywać się w środowisku dłuższy czas i zakażać kolejnych żywicieli.

Przeczytaj na blogu: Anaplazmoza u psa – przyczyny, objawy i leczenie

Objawy anaplazmozy są zróżnicowane, dlatego można je pomylić z innymi chorobami przenoszonymi przez kleszcze. Zaliczamy do nich:

• gorączkę - może to być pierwszy objaw choroby,
• apatię i osłabienie,
• spadek wagi,
• zapalenie stawów objawiające się sztywnym chodem, kulawizną i bolesnością,
• w badaniu krwi widoczna trombocytopenia, co objawia się bladością błon śluzowych, osłabienie, mogą pojawić się wybroczyny i krwawienie z nosa.

W przypadku szybkiego rozpoznania wyleczenie anaplazmozy u psów jest możliwe. Leczenie obejmuje antybiotykoterapię oraz podawanie leków objawowych.

Erlichioza

Erlichioza monocytarna jest ogólnoustrojową chorobą zakaźną wywołaną przez Gram-ujemne bakterie Ehrlichia chaffeensis, a u psów Ehrlichia canis, które atakują krwinki białe, głównie monocyty i makrofagi. Pod względem klinicznym erlichioza przypomina anaplazmozę. Źródłem zakażenia u psów jest ugryzienie kleszcza z gatunku Rhipicephalus sanguineus. Okres wylęgania waha się od 5 do 10 dni, najczęściej trwa tydzień.

Erlichioza może przebiegać subklinicznie, przewlekle lub w formie ostrej. Postać ostra następuje po 1-3 tygodniach od zarażenia. Do najważniejszych objawów choroby zaliczamy: apatię, obniżenie apetytu, powiększenie węzłów chłonnych, liczne krwawe wylewy i wybroczyny będące efektem zapalenia naczyń krwionośnych. Na tę postać choroby są narażone zwłaszcza psy z osłabioną odpornością.

Forma podkliniczna jest również częsta. W tym wypadku psy nie mają żadnych objawów, ale bakteria pozostaje w organizmie psa, co skutkuje przewlekłą infekcją trwającą miesiące lub nawet lata.

W postaci przewlekłej występują niepokojące objawy takie, jak:

• osowiałość,
• spadek wagi,
• bolesność brzucha i wymioty,
• bladość błon śluzowych,
• częste krwawienia z nosa,
• powiększenie węzłów chłonnych, wątroby i śledziony.

Z czasem mogą pojawić się też:

• kłębuszkowe zapalenie nerek,
• zapalenie stawów,
• zmiany w gałce ocznej,
• problemy z układem oddechowym, nerwowym i krążenia.

Leczenie erlichiozy opiera się przede wszystkim na długiej antybiotykoterapii. Niekiedy podaje się też leki przeciwpierwotniacze, konieczna bywa też transfuzja krwi. Leczenie pomocnicze stosowane jest w zależności od występujących objawów klinicznych.

Podsumowanie

Ukąszenie kleszcza to niebezpieczeństwo, z którym stykamy się przy każdym wyjściu na świeże powietrze ze swoich psem. Aby uniknąć choroby odkleszczowej, bardzo ważna jest profilaktyka związana z ochroną przeciwkleszczową oraz stosowanie wszelkich środków ostrożności, gdy przebywamy na łące, w parku czy w lesie.

Chroń siebie i swojego psa przed kleszczami i nigdy nie lekceważ objawów, które mogą wskazywać, że Ty lub Twój pies złapaliście kleszcza.