Koci katar. Przyczyny, objawy. Jak leczyć koci katar?

Czym jest koci katar?

Katar koci to zespół zakaźnego zapalenia jamy nosowej oraz górnych dróg oddechowych, najczęściej tchawicy, do którego dołącza się zapalenie spojówek.

Jakie są przyczyny kataru u kota? Jak dochodzi do zakażenia?

Katar koci jest zespołem chorób górnych dróg oddechowych, na który składa się zakaźne zapalenie jamy nosowej i tchawicy oraz kalciwiroza. Przyczyną choroby są wirusy: herpes wirus typ 1 (Feline herpesvirus 1- FHV-1) oraz kaliciwirus kotów (Feline calicivirus - FCV). W etiopatogenezę tego zespołu są zaangażowane również inne wirusy. Natomiast bakterie, takie jak np. gronkowce, paciorkowce,  Bordetella brochispetica, czy Pasterella wikłają często przebieg choroby. Niejednokrotnie w przypadku przewlekłego zapalenia spojówek dochodzi do nadkażeń Chalamydią psittaci. 

Przeczytaj na blogu: Choroby wirusowe kotów

Źródłem zakażenie jest chory kot, który z wydzielinami z nosa, worka spojówkowego czy jamy ustnej rozsiewa wirusy. Zakażenie następuje głównie drogą kropelkową (kichanie) lub poprzez kontakt z wydzielinami chorego kota. Dlatego chorego kota należy izolować na czas leczenia, a wszystkie miseczki na jedzenie i wodę oraz kuwety dobrze umyć i zdezynfekować, tak, aby nie stały się one dla innych kotów źródłem zakażenia.

Bardzo ważne jest również, aby opiekun nie stał się nieświadomym przenosicielem wirusa (ubranie, buty itd.), podobnie jak inne rzeczy, z którymi chory kot miał styczność (koce, poduszki, legowiska).

Przeczytaj na blogu Płacz kota, co oznacza jak kot płacze? Czy to znaczy, że jest smutny?

Najbardziej podatne na zachorowanie są młode, nieszczepione koty, u których przebieg choroby może być ciężki, szczególnie przy bakteryjnych powikłaniach. W grupie ryzyka są również koty z upośledzoną odpornością, przewlekle chore, bytujące w dużych skupiskach i niekomfortowych warunkach.

Większość kotów wolno-żyjących przechorowuje katar koci, przy czym nie chroni ich to całkowicie przed ponownym zachorowaniem, choć ryzyko infekcji jest niższe, a przebiegiem choroby lżejszy. 

Warto nadmienić, że wirusy, wywołujące chorobę są w stanie przetrwać w środowisku zewnętrznych. Herpes wirus jest jednak bardzo wrażliwy wrażliwy na czynniki środowiskowe i nie jest w stanie w nim przetrwać dłużej niż ok. 18h. Natomiast kaliciwirus jest bardziej odporny może przetrwać poza organizmem kota nawet 8-10 dni. Również wrażliwość na środki dezynfekcyjne jest zróżnicowana i herpes wirus jest bardzo na nie wrażliwy, natomiast kaliciwirus jest odporniejszy. 

Objawy kociego kataru

Głównymi objawami choroby jest:

• osłabienie,
• głośne kichanie (często napadowe),
• zmniejszony apetyt,
• lekka gorączką,
• trudność z oddychaniem,
• surowiczy, obustronny wypływ z worka spojówkowego i z nosa.

Jeżeli dołączy się komponenta bakteryjna to wypływ staje się ciemniejszy, dobrze widoczny i często powoduje sklejenie powiek i macerację naskórka okolicy oczu i nosa. Kaliciwiroza daje dodatkowo nadżerki w jamie ustnej o różnym stopniu nasilenia zmian. To dodatkowo zwiększa bolesność podczas przyjmowania pokarmu, co powoduje, że kot nie chce jeść.

W przypadku współistniejącego zapalenia gardła mogą występować wymioty. Brak przyjmowania pokarmu i wody oraz wymioty są szczególnie niebezpieczne dla kociąt, które bardzo szybko się odwadniają. Dlatego jeżeli pojawiają się jakiekolwiek objawy chorobowe nie należy zwlekać, ale jak najszybciej udać się z chorym kotem do lekarza weterynarii. 

Leczenie kociego kataru

Terapia polega na leczeniu powikłań bakteryjnych oraz odpowiednim żywieniu. Zaleca się, aby podawać pełnoporcjową karmę wilgotną lub nawet płynna dietę typu Recovery dla pacjentów, u których występują problemy z połykaniem pokarmów. 

Zobacz witaminy i suplementy wspomagające odporność kota

Dodatkowym wsparciem mogą być suplementy, które stymulują odporność, bazujące na takich substancjach czynnych jako beta-glukan ze ścian komórek drożdży, czy HMB. W przypadku wypływu z worka spojówkowego zaleca się również miejscowo działające środki w kroplach lub w maściach oraz pielęgnację okolic oczu i nosa, aby przeciwdziałać maceracji skóry i ograniczać wtórne nadkażenia bakteryjne.  

Jak długo trwa koci katar?

Katar koci trwa kilka dni, choć całkowity czas leczenia jest zazwyczaj zależny od stopnia powikłań bakteryjnych. Ważne, aby w przypadku pojawienia się pierwszych objawów nie zwlekać i jak najszybciej udać się do lekarza weterynarii. Właściwa diagnoza i odpowiednia leczenie znacząco skraca okres powrotu do zdrowia. 

Czy koci katar jest zaraźliwy?

Katar koci jest zaraźliwy. Zakażenie następuje zazwyczaj drogą kropelkową (kichanie) lub przez kontakt z wirusem zawartym w wydzielinach z nosa, worków spojówkowych czy jamy ustnej. Podczas kichania kot może wydalać wirus na odległość 1-2 metrów. Zakażenie może odbywać się również droga pośrednią - poprzez kontakt zwierzęcia ze skażonymi przez wydzieliny chorego kota miskami, kuwetami, szczotkami, legowiskami itd. 

Koci katar a inne zwierzęta - czy mogą się zarazić?

Katar koci jest wywoływany przez wirusy specyficzne dla kotów, dlatego poza nimi inne zwierzęta domowe nie są wrażliwe.  

Czy domowe leczenie jest skuteczne?

Katar koci jest chorobą wirusową, której prewencja polega na stosowaniu regularnych szczepień. Bardzo ważna jest opieka nad chorym kotem, aby zapewnić mu odpowiednie komfortowe warunki. Nie istnieją żadne domowe sposoby leczenia kataru kociego. 

Jakie są inne przyczyny wydzieliny z nosa u kota?

Infekcje bakteryjne 

Bordatella bronchiseptica jest bakterią (Gram ujemną pałeczką) wywołującą u kotów zapalenie dróg oddechowych. U chorych kotów może występować zapalenie błony śluzowej nosa, tchawicy i oskrzeli o różnym stopniu nasilenia objawów klinicznych. Ciężkie postacie mają charakter odoskrzelowego zapalenia płuc. W przebiegu choroby występuje również zapalenie spojówek.  

Choroby górnych dróg oddechowych, a przede wszystkich zapalenie spojówek może być spowodowane również przez Chlamydię psittaci (felis). Wśród objawów klinicznych obserwuje się wzmożony wypływ z worka spojówkowego oraz obrzęk i zaczerwienie spojówek. Zmiany zazwyczaj dotyczą jednego oka. 

Pasterella jest kolejną bakterią, która wywołuje choroby górny i dolnych dróg oddechowych. U osobników młodych oraz osłabionych przebieg choroby może być bardzo ciężki. 

Choroby jamy ustnej

Choroby jamy ustnej u kotów maja często wieloprzyczynową etiopatogenezę. Przykładem jest limfo-plasmocytarne zapalenie jamy ustnej, której etiopatogeneza nie jest do końca znana. Uważa się jednak, że jedną z przyczyn mogą być wirusy, między innymi: hepers i kalici wirus, bakterie, np. Pasterella i inne czynniki.

Nie wyklucza się również pobudzenia układu immunologicznego w odpowiedzi na wyzwalający bodziec. Limfocytarno-plazmocytarne zapalenie dziąseł/jamy ustnej (lymphocytic--plasmacytic gingivitis/stomatitis – LPGS) jest formą przewlekłego zapalenia dziąseł i jamy ustnej u kotów.  Choroba daje objawy silnej bolesności jamy ustnej, nieprzyjemnego zapachu z jamy ustnej, intensywnego ślinienia się lub wypływu wydzieliny ślinowo-krwisto- ropnej, w zależności od uszkodzenia błony śluzowej oraz powikłań bakteryjnych.  Błona śluzowa w kątach żuchwy jest zaczerwieniona i obrzękła. Zapalenie to często się rozpoznaje w praktyce lekarsko-weterynaryjnej, a rozpowszechnienie tej choroby szacuje się na 0,7–3% populacji kotów. 

Alergie u kota

Wrzód eozynofilowy należy do tzw. zespołu ziarniniaka kwasochłonnego, czyli choroby skóry i błony śluzowej jamy ustnej u kotów o sugerowanej etiologii alergicznej. Wrzód ma on charakter jedno lub obustronnej zmiany, obejmującej wargę górną i/lub podniebienie twarde.

Czasami wrzód rozszerza się też na wargę dolną i błonę śluzową jamy ustnej. Wrzód ma postać ostro odgraniczonej bezwłosej czerwonobrunatnej zmiany. Nie powoduje świądu, niemniej jednak zmiany w jego obrębie mają charakter martwicy i są często wikłane poprzez infekcje bakteryjne.  

Choroby grzybiczne

Choroby grzybicze układu oddechowego wywoływane mogą  być przez grzyb pleśniowy Blastomyces dermatitidis. W zależności od umiejscowienia powoduje on u kotów choroby układu oddechowego, nerwowego, skóry itd. W Europie blastomykozę diagnozuje się coraz częściej, choć nadal jest to choroba typowa dla krajów Ameryki północnej i Południowej, Japonii i Indii. Atakuje głównie młode kocięta.  

Inną grzybicą układu oddechowego jest Histoplazmoza, wywoływana przez  Histoplasmę  capsulatum. Chorują koty w różnym wieku, najczęściej poniżej dwóch lat. Choroba występuje na całym świecie. 

Zapalenie górnych i dolnych dróg oddechowych może wywoływać: Aspergillus fumigatus complex (A. fumigatus i A. felis), rzadziej: A. nidulans, A. niger i A. flavus. Incydentalnie przyczyną choroby są A. thermonutatud, A. lentulus i A. udagawae. Aspergilloza  występuje w formie ograniczonej jako zapalenie nosa i górnych dróg oddechowych, płuc, ucha, rogówki, przewodu pokarmowego, bądź pęcherza moczowego albo w postaci uogólnionego procesu chorobowego. 

Zapalenie jamy ustnej może być również spowodowane przez: Candida albicans, C. glabrata, C. krusei, C. tropicalis, C. guilliermondii, C. parapsilosis i C. rugose które dodatkowo mogą powodować stan zapalny pęcherza moczowego, otrzewnej, wrzodziejące zapalenie nagłośni, rogówki, stawów, uszu, przerastają przewód pokarmowy i hamują lub niszczą bakteryjną składową mikrobiomu. Bardzo rzadko są przyczyną  zakażenia uogólnionego. Drożdżaki z rodzaju Candida są rozpowszechnione w środowisku zewnętrznym i często wchodzą w skład mikrobiomu. Spośród czynników ryzyka kandydiazy najważniejszą rolę odgrywają: immunosupresja, rak trzustki, cukrzyca, antybiotykoterapia zaburzająca mikrobiom oraz mechaniczne uszkodzenie ciągłości błon śluzowych i skóry. 

Guzy

Nowotwory jamy ustnej i gardła stanowią ok 3% przypadków nowotworów u kotów. Niestety guzy są często wykrywane dość późno, kiedy masa guza jest znaczna. W 70% przypadków jest to rak płaskonabłonkowy lub włókniakomięsak. W przypadku włókniakomięsaka rokowania są lepsze niż w przypadku raka. Niemniej jednak wymagane jest radykalne postępowanie chirurgiczne w połączeniu z radioterapią.

Jak podnieść odporność u kota?

Jednym ze sposobów jest wprowadzanie suplementów stymulujących układ immunologiczny. Typową immunostymulującą substancją czynną jest beta-glukan, uzyskiwany z komórek drożdży. Substancja ta wykazuje zdolność do pobudzania zarówno komórek odporności wrodzonej, jak i nabytej. Jego stosowanie zwiększa poziomy specyficznych przeciwciał z klasy IgG i IgA w surowicy oraz w wydzielinach błon śluzowych, gdy jest podawany doustnie.

Mechanizm działania beta-glukanu polega na łączeniu się ze specyficznymi receptorami na makrofagach, neutrofilach, monocytach, komórkach dendrytycznych i limfocytach NK. Beta-glukany aktywują dopełniacz, pobudzają wytwarzanie interleukin pro- i przeciwzapalnych (IL-1, IL-6, IL-10, IL-12), oraz TNF-α, co w konsekwencji powoduje podwyższenie stanu gotowości układu odpornościowego do obrony organizmu przeciwko infekcjom wirusowym, bakteryjnym, grzybiczym i pasożytniczym.

Inną substancją o działaniu immunostymulującym jest HMB, kwas 3-hydroksy-3-metylomasłowy. HMB jest naturalną substancją, która powstaje w organizmie z aminokwasu - leucyny. HMB odgrywa ważną rolę w fizjologii organizmu, pobudzając układ immunologiczny, oraz chroniąc przed infekcjami. Stymuluje aktywność metaboliczną fagocytów, wzmaga proliferację limfocytów T i B.

Zobacz VET EXPERT VETOMUNE - preparat wspomagający odporność dla psów i kotów

W badaniach na zwierzętach wykazano, że HMB poprawia aktywność metaboliczną i fagocytozę przeciwciał poliklonalnych i monoklonalnych, oraz odpowiedź komórkową na antygeny bakteryjne poprzez wzrost liczby komórek produkujących przeciwciała. Poprawia również wykorzystanie karmy w okresie wzrostu zwierząt i zwiększa zawartość białka w mięśniach.

Warto również wspomnieć o lizynie, ten aminokwas działa stymulująco na układ odpornościowy, hamuje syntezę niektórych białek odpowiedzialnych za rozprzestrzenianie się patogenów, dzięki czemu działa antywirusowo i antybakteryjnie. Nieswoiście wspiera odporność kota.

Odporność kota może być również stymulowana przez inne substancje czynne, zawarte np. w wyciągu z jeżówki purpurowej, rumianku itd. Niemniej jednak stosowanie niektórych ziół u kota wiąże się z przełamaniem nieatrakcyjnego dla tego zwierzęcia mięsożernego smaku.

Należy również wspomnieć, że najlepiej odporność kota możemy podnieść przez właściwe, zbilansowane żywienie. Bardzo ważne jest, aby jego pokarm był pełnoporcjowy i oprócz makroskładników zawierał odpowiednią ilość niezbędnych witamin i związków mineralnych. Równie ważne jak zbilansowany pokarm jest odpowiednie nawodnienie organizmu. Optymalne odżywienie i nawodnienie organizmu kota pozwoli mu utrzymać właściwą odporność.