Zwyrodnienie stawów u psa - przyczyny, objawy, leczenie

Wyjaśniamy, czym dokładnie jest zwyrodnienie stawów, jakie są jego najczęstsze przyczyny, na co zwrócić uwagę, by w porę zauważyć problem, oraz jak wygląda leczenie i profilaktyka tej choroby.

Czym jest zwyrodnienie stawów?

Zwyrodnienie stawów, nazywane również chorobą zwyrodnieniową stawów lub osteoartrozą (osteoarthritis), to przewlekła, postępująca choroba układu ruchu, która prowadzi do stopniowego uszkodzenia struktur stawowych. Polega przede wszystkim na degeneracji chrząstki stawowej, towarzyszącemu jej stanowi zapalnemu oraz zmianom w obrębie kości i tkanek okołostawowych. W wyniku tych procesów stawy tracą swoją elastyczność i funkcjonalność, co skutkuje bólem, sztywnością oraz ograniczeniem ruchomości.

Choroba rozwija się powoli, często niezauważalnie dla opiekuna, aż do momentu, gdy jej objawy zaczynają wpływać na codzienne funkcjonowanie psa. Choć zwyrodnienie stawów najczęściej dotyka starszych czworonogów, może pojawić się również u młodszych zwierząt, zwłaszcza w wyniku urazów, wad wrodzonych lub przeciążeń.

Na rozwój zwyrodnienia stawów szczególnie narażone są psy ras dużych i olbrzymich, a także rasy predysponowane genetycznie do problemów ze stawami. Do najczęściej wymienianych należą:

• owczarek niemiecki,
• labrador retriever,
• golden retriever,
• rottweiler,
• bernardyn,
• dog niemiecki,
• nowofundland,
• bokser,
• mastif,
• border collie.

Warto jednak pamiętać, że choroba może dotyczyć również psów innych ras, a nawet mieszańców, zwłaszcza jeśli występują u nich dodatkowe czynniki ryzyka.

Przyczyny zwyrodnienia stawów u psa

Zwyrodnienie stawów u psa może mieć różnorodne przyczyny, zarówno wrodzone, jak i nabyte. Choroba rozwija się stopniowo, a jej początek często związany jest z drobnym uszkodzeniem chrząstki stawowej, które z czasem prowadzi do zmian w obrębie całego stawu.

Najczęstsze przyczyny choroby zwyrodnieniowej stawów u psa to:

• Predyspozycje genetyczne. Niektóre rasy psów, zwłaszcza duże i olbrzymie, są genetycznie predysponowane do problemów ze stawami, takich jak dysplazja stawów biodrowych i łokciowych. Te wady mogą prowadzić do szybszego zużycia chrząstki i rozwoju zwyrodnienia.
• Wady wrodzone i nieprawidłowości anatomiczne. Niewłaściwa budowa stawów, skrócenie kończyn, wrodzone deformacje czy wady postawy obciążają układ ruchu, przyspieszając degenerację stawów.
• Urazy i kontuzje. Złamania, zwichnięcia, uszkodzenia więzadeł (np. zerwanie więzadła krzyżowego) oraz inne urazy mechaniczne mogą prowadzić do nieprawidłowego obciążenia stawu i sprzyjać rozwojowi zmian zwyrodnieniowych.
• Nadwaga i otyłość. Nadmierna masa ciała zwiększa obciążenie stawów, szczególnie u psów dużych ras. Otyłość nie tylko przyspiesza zużycie chrząstki, ale także nasila stany zapalne w obrębie stawów.
• Procesy zapalne i choroby autoimmunologiczne. Niektóre przewlekłe stany zapalne stawów, takie jak reumatoidalne zapalenie stawów, również mogą prowadzić do ich zwyrodnienia.
• Wiek i naturalne zużycie chrząstki. U starszych psów chrząstka stawowa stopniowo traci swoją elastyczność i zdolność regeneracji, co sprzyja rozwojowi osteoartrozy.
• Intensywny lub nieprawidłowy wysiłek fizyczny. Zbyt intensywna aktywność fizyczna, szczególnie u młodych psów w fazie wzrostu lub u starszych zwierząt z już osłabionymi stawami, może prowadzić do mikrourazów chrząstki i więzadeł. Przykładem zbyt dużego obciążenia są długie, forsowne biegi po twardych nawierzchniach, skoki z dużych wysokości czy zbyt częste, gwałtowne zmiany kierunku podczas zabawy lub treningu. Problemem jest również brak odpowiedniego rozgrzania psa przed intensywnym wysiłkiem oraz nieprawidłowe prowadzenie treningu, np. nadmierne przeciążanie młodego psa dużej rasy. Wszystkie te czynniki mogą przyspieszyć zużycie chrząstki stawowej i prowadzić do rozwoju zmian zwyrodnieniowych.

Przeczytaj na blogu: Najczęstsze choroby psów – opis i objawy

Najczęstsze choroby stawów u psa

Nieleczone choroby stawów u psów prowadzą do bólu, ograniczenia ruchomości, a w wielu przypadkach także do rozwoju zmian zwyrodnieniowych. 

Dysplazja stawów

Dysplazja to wada rozwojowa stawu, najczęściej dotycząca stawu biodrowego lub łokciowego. Polega na nieprawidłowym ukształtowaniu panewki stawu i główki kości, co skutkuje niestabilnością stawu. Z czasem dochodzi do jego deformacji, uszkodzenia chrząstki stawowej oraz rozwoju zmian zwyrodnieniowych. Najbardziej narażone są psy ras dużych i olbrzymich, takich jak owczarki niemieckie, labradory czy rottweilery.

Czynniki ryzyka:

• predyspozycje rasowe (głównie psy dużych ras),
• szybki wzrost w okresie szczenięcym,
• niewłaściwa dieta (nadmiar wapnia i kalorii),
• nadwaga i otyłość,
• nadmierna aktywność fizyczna u młodych psów.

Przeczytaj na blogu: Jak odchudzić psa - jak poradzić sobie z nadwagą i otyłością u psa?

OCD (osteochondroza)

Osteochondroza (OCD – Osteochondritis Dissecans) to schorzenie dotyczące młodych, rosnących psów dużych ras. Polega na zaburzeniu kostnienia chrząstki stawowej, co prowadzi do powstawania pęknięć i oddzielania się fragmentów chrząstki. Najczęściej występuje w stawach barkowych, łokciowych, kolanowych i skokowych. Objawia się kulawizną, bólem przy ruchu oraz ograniczoną ruchomością stawu.

Czynniki ryzyka:

• szybki wzrost i duża masa ciała,
• predyspozycje rasowe (np. labrador, golden retriever, rottweiler),
• nieprawidłowe żywienie (nadmiar białka, wapnia, kalorii),
• intensywny wysiłek fizyczny w okresie wzrostu,
• predyspozycje genetyczne.

Artretyzm

Artretyzm, inaczej choroba zwyrodnieniowa stawów (osteoartroza), to przewlekła choroba związana z degeneracją chrząstki stawowej i zmianami w obrębie kości. Może być wynikiem naturalnego zużycia stawów, przebytych urazów, dysplazji lub otyłości. Objawia się sztywnością, trudnościami w poruszaniu się, niechęcią do aktywności fizycznej oraz bólem.

Czynniki ryzyka:

• podeszły wiek,
• przebyty uraz lub operacja ortopedyczna,
• otyłość,
• dysplazja stawów,
• predyspozycje rasowe,
• intensywny lub nieprawidłowy wysiłek fizyczny.

Zapalenie stawów

Zapalenie stawów u może mieć podłoże infekcyjne (np. bakteryjne zapalenie stawów), autoimmunologiczne (np. reumatoidalne zapalenie stawów) lub pourazowe. Objawia się obrzękiem, zaczerwienieniem, bolesnością oraz ograniczoną ruchomością stawu. Nieleczone zapalenie może prowadzić do trwałych uszkodzeń stawu i przewlekłego bólu.

Czynniki ryzyka:

• urazy mechaniczne (zwichnięcia, złamania),
• infekcje bakteryjne lub wirusowe,
• choroby autoimmunologiczne,
• predyspozycje genetyczne do zaburzeń odporności,
• wcześniejsze schorzenia stawów (np. dysplazja).

Objawy zwyrodnienia stawów u psa

Zwyrodnienie stawów to choroba postępująca, której pierwsze symptomy bywają subtelne i łatwo je przeoczyć. Początkowo pies może jedynie niechętnie podejmować aktywność fizyczną lub szybciej się męczyć. Z czasem objawy stają się bardziej widoczne i zaczynają wpływać na codzienne funkcjonowanie zwierzęcia. 

• Sztywność po odpoczynku. Pies ma trudności ze wstaniem po dłuższym leżeniu, porusza się powoli, potrzebuje chwili, aby się „rozruszać”.
• Kulawizna. Zwierzę odciąża jedną z kończyn, unika obciążania chorej łapy, kuleje zwłaszcza po wysiłku lub dłuższym spacerze.
• Niechęć do aktywności fizycznej. Pies nie chce się bawić, unika biegania, skakania, niechętnie wychodzi na spacery lub szybko wraca do domu.
• Trudności z wchodzeniem po schodach i wskakiwaniem. Pies zaczyna omijać schody, nie chce wskakiwać na kanapę czy do samochodu, może popiskiwać przy próbie podjęcia takiego wysiłku.
• Zmieniona postawa ciała. Zwierzę może poruszać się ostrożnie, z uniesionym grzbietem lub sztywno stawiać łapy, starając się minimalizować ból.
• Ograniczenie zakresu ruchów. Pies unika pewnych ruchów, np. skręcania ciała, przysiadów czy obrotów podczas zabawy.
• Reagowanie bólem na dotyk. Przy dotykaniu okolic stawów pies może reagować niepokojem, unikać kontaktu lub popiskiwać.
• Przerzedzenie mięśni (zanik mięśniowy). Przy długotrwałym odciążaniu chorej kończyny dochodzi do stopniowego zmniejszenia masy mięśniowej, co widać gołym okiem.
  
  

Jeżeli zauważysz którykolwiek z tych objawów, warto jak najszybciej skonsultować się z lekarzem weterynarii. Wczesne wykrycie zwyrodnienia stawów pozwala wdrożyć leczenie, które poprawi komfort życia czworonoga.

Jak leczyć zmiany zwyrodnieniowe stawów u psa?

Leczenie zmian zwyrodnieniowych stawów u psa wymaga kompleksowego podejścia, które obejmuje zarówno odpowiednią diagnostykę, jak i dopasowanie terapii do stopnia zaawansowania choroby. Celem leczenia jest przede wszystkim złagodzenie bólu, poprawa ruchomości stawów oraz spowolnienie postępu choroby.

VET EXPERT ARTHROVET COMPLEX - preparat na stawy dla psów i kotów

Pierwszym krokiem w procesie leczenia jest postawienie trafnej diagnozy. Lekarz weterynarii przeprowadza szczegółowy wywiad z opiekunem oraz badanie kliniczne, podczas którego ocenia sposób poruszania się psa, zakres ruchomości stawów oraz ewentualną reakcję bólową.

Najczęściej zalecane badania to:

• RTG – podstawowe badanie obrazowe pozwalające ocenić zmiany w obrębie stawów, takie jak zwężenie szpary stawowej, deformacje kostne czy osteofity (wyrośla kostne).
• USG stawów – umożliwia ocenę tkanek miękkich wokół stawu, takich jak więzadła, ścięgna oraz obecność płynu w stawie.
• Badanie płynu stawowego – pozwala określić charakter płynu i wykryć ewentualne stany zapalne.
• Tomografia komputerowa (CT) lub rezonans magnetyczny (MRI) – stosowane w bardziej skomplikowanych przypadkach, gdy konieczna jest dokładniejsza ocena struktur stawowych.

Podstawą leczenia farmakologicznego są leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, czyli niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ). Dobór preparatu oraz dawkowanie ustala lekarz weterynarii indywidualnie dla każdego psa. W przypadku silnego, przewlekłego bólu lub gdy NLPZ nie przynoszą wystarczającego efektu, mogą być stosowane dodatkowo inne leki przeciwbólowe, np. opioidy, gabapentyna. Warto pamiętać, że te leki nie mają działania przeciwzapalnego, ale skutecznie pomagają kontrolować ból i poprawić komfort psa.

Leczenie farmakologiczne uzupełniają:

• Leki chondroprotekcyjne – wspomagające odbudowę chrząstki stawowej (z glukozaminą, chondroityną, kwasem hialuronowym, MSM),
• Suplementy diety, np. z kolagenem, kwasami omega-3 lub ekstraktem z małży nowozelandzkich, wspierające zdrowie stawów.

Niezbędna jest także fizjoterapia i rehabilitacja, która poprawia ruchomość i zmniejsza ból. W zależności od stanu psa, lekarz weterynarii lub zoofizjoterapeuta może zalecić:

• Hydroterapię (pływanie, bieżnia wodna) – odciąża stawy, jednocześnie wzmacniając mięśnie.
• Laseroterapię i magnetoterapię – redukują ból i wspomagają regenerację tkanek.
• Masaże i stretching – poprawiają ukrwienie, rozluźniają mięśnie i zwiększają zakres ruchów.
• Ćwiczenia poprawiające propriocepcję (czyli świadomość ułożenia ciała i kończyn w przestrzeni) i stabilność – wspomagają koordynację i zapobiegają dalszym urazom.

Niezwykle ważnym elementem leczenia jest utrzymanie prawidłowej masy ciała psa. Nadwaga i otyłość znacznie obciążają stawy, przyspieszając postęp choroby. Lekarz weterynarii może zaproponować odpowiednią dietę redukcyjną oraz plan umiarkowanej aktywności fizycznej dostosowany do możliwości psa.

W zaawansowanych przypadkach, gdy leczenie zachowawcze nie przynosi efektów, rozważa się zabiegi chirurgiczne, takie jak:

• artroskopia,
• usunięcie fragmentów uszkodzonej chrząstki,
• osteotomia (przecięcie kości w celu poprawy ustawienia stawu),
• endoprotezoplastyka (wymiana stawu biodrowego).

Decyzję o zabiegu podejmuje lekarz weterynarii na podstawie dokładnej diagnostyki i stanu zdrowia psa.

Profilaktyka, jak dbać o stawy psa?

Odpowiednia profilaktyka ma kluczowe znaczenie w utrzymaniu zdrowych stawów u psa, szczególnie jeśli należy on do rasy predysponowanej do schorzeń układu ruchu lub jest w podeszłym wieku. Wczesne wprowadzenie właściwych nawyków żywieniowych, suplementacji oraz dbałości o prawidłową aktywność fizyczną może znacznie zmniejszyć ryzyko rozwoju zwyrodnienia stawów i poprawić komfort życia pupila.

JOINTS & MOBILITY

Podstawą profilaktyki zdrowych stawów jest odpowiednio dobrana dieta. Powinna być dostosowana do wieku, masy ciała, poziomu aktywności fizycznej oraz rasy psa. W diecie psa szczególną uwagę warto zwrócić na:

• Odpowiednią ilość białka wysokiej jakości – wspiera rozwój i regenerację tkanki mięśniowej, która odciąża stawy.
• Kwasy tłuszczowe omega-3 (DHA i EPA) – wspierają zdrowie stawów.
• Odpowiedni poziom wapnia i fosforu – kluczowy dla prawidłowej mineralizacji kości, szczególnie u psów w okresie wzrostu.

Warto sięgać po karmy wspierające zdrowie stawów, np. Arthrovet od VET EXPERT z które zawierają składniki wspomagające kondycję stawów. Suplementacja także może skutecznie wspomagać profilaktykę chorób stawów, zwłaszcza u psów narażonych na przeciążenia lub wykazujących pierwsze oznaki problemów z układem ruchu. Zalecane suplementy to:

• Glukozamina i chondroityna – wspierają odbudowę chrząstki stawowej i poprawiają jej elastyczność.
• Kwas hialuronowy – poprawia jakość mazi stawowej, zwiększając ruchomość stawu.
• MSM (metylosulfonylometan) – .wzmacnia regenerację stawów, dostarcza siarkę dla procesów metabolicznych
• Kolagen – wspiera strukturę chrząstki i więzadeł.
• Kwasy tłuszczowe omega-3 – wspierają funkcjonowanie komórek organizmu .

Poza dietą i suplementacją, ważne jest wdrożenie kilku prostych zasad, które pomogą zmniejszyć ryzyko rozwoju zwyrodnienia stawów:

• Utrzymywanie prawidłowej masy ciała – unikanie nadwagi, która obciąża stawy. W razie potrzeby warto sięgnąć po karmy dietetyczne wspomagające kontrolę masy ciała, np. Obesity od VET EXPERT
• Umiarkowana i regularna aktywność fizyczna – codzienne spacery oraz dostosowana do możliwości psa aktywność ruchowa pomagają utrzymać sprawność mięśni i stawów.
• Unikanie nadmiernego wysiłku u młodych psów – zwłaszcza ras dużych, w okresie intensywnego wzrostu.
• Regularne kontrole u lekarza weterynarii – wcześnie wykryte zmiany w stawach umożliwiają szybkie wdrożenie leczenia lub profilaktyki.
• Dbanie o odpowiednie podłoże i warunki w domu – unikanie śliskich powierzchni, wysokich schodów czy niekontrolowanych skoków.

Wprowadzenie tych działań pozwoli skutecznie zadbać o zdrowie stawów psa na każdym etapie jego życia.